Prawidłowy i najbardziej pożądany sposób oddychania to oddychanie przeponowo-brzuszne lub tzw. żebrowo-brzuszno-przeponowe. Ten typ połączonego oddychania uważany jest za najgłębszy i najwłaściwszy. Wykorzystuje ruchy przepony do pogłębienia pojemności płuc.
W czasie mówienia powietrze wdychane jest głównie ustami a wydychane ustami lub nosem, w zależności od wypowiadanych dźwięków. Prawidłowy oddech podczas wypowiedzi to rytmiczny, szybki wdech, wykonany bez podnoszenia ramion, oraz powolny, długi wydech, podczas którego odbywa się wypowiedź.
Dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym jeszcze często oddychają tak zwanym płytkim torem piersiowym. Takie oddychanie, nazywane także szczytowym lub obojczykowo-żebrowym, charakteryzuje się tym, że w czasie wdechu poszerzają się głównie górne obszary klatki piersiowej, następuje uniesienie ramion i łopatek, zaś w dalszej fazie następuje podciągnięcie brzucha. Ten typ oddechu umożliwia tylko częściowe napełnianie płuc powietrzem i jest to oddech niesprzyjający właściwemu gospodarowaniu powietrzem.
Drugim bardzo niekorzystnym, niestety często bagatelizowanym problemem, związanym z oddychaniem dziecka, jest nawykowe oddychanie przez usta. Zarówno w dzień jak i podczas snu dziecko powinno oddychać nosem. Tylko taki tor oddechowy zapewnia właściwy rozwój aparatu artykulacyjnego! I jest traktowany jako normatywny.
Najważniejsze z nich to:
Dziecko samo nie wyrośnie z takiego sposobu oddychania, przysporzy mu ono natomiast wielu problemów, które wymagają długotrwałej terapii logopedycznej, ortodontycznej i leczenia górnych dróg oddechowych.
Jeśli zauważymy pierwsze oznaki oddychania torem ustnym – zgłośmy się do logopedy na konsultację. Wczesna terapia przynosi szybkie efekty i nie pozwala utrwalić się nieprawidłowościom.
Jeżeli obserwujemy u naszej pociechy płytki, piersiowy tor oddechowy, możemy w trakcie zabaw uczyć prawidłowego, przeponowo – brzusznego sposobu oddychania.
Celem naszych ćwiczeń oddechowych będzie:
Pamiętajmy, że ćwiczenia oddechowe wykonujemy:
Należy też pamiętać, że:
Bawiąc się z dzieckiem, możemy uczyć je jednocześnie kreatywności i dbałości o środowisko: zabawki mające służyć do ćwiczeń oddechowych warto zrobić z surowców wtórnych, których w każdym domu jest mnóstwo!
Proponuję zebrać kilka przeczytanych gazet (najlepiej z kolorowymi zdjęciami), plastikowych
korków od butelek, resztek włóczki, resztek folii aluminiowej, małe pudełka tekturowe (np. po kremach), i to wszystko, co podpowie nam nasza własna i dzieci wyobraźnia.
Jeżeli bawimy się z dzieckiem w wieku szkolnym czy przedszkolnym, prosimy je, by samo spróbowało wymyślić i wykonać zabawki z zebranych przedmiotów. Jeżeli ćwiczymy z dzieckiem młodszym, niech towarzyszy nam przy tworzeniu zabawek. W obu przypadkach, jeżeli uda nam się na chwilę zapomnieć o zwyczajowych zastosowaniach poszczególnych przedmiotów, mamy gwarantowaną doskonałą zabawę.
Ćwiczenia oddechowe rozpoczynamy od ćwiczeń, w czasie których dziecko powinno jedynie „bawić się” oddechem. Stopniowo przechodzimy do ćwiczeń trudniejszych, a więc połączonych z elementami gimnastyki całego ciała lub ćwiczeniami fonacyjnymi. Kolejne elementy wprowadzamy, gdy dziecko opanowało wcześniejsze etapy kontroli oddechu.
Zestaw ćwiczeń usprawniających prawidłowy oddech (i nie tylko):
Ćwiczenia oddechowe dobrze jest również łączyć z ruchami rąk i tułowia:
Pomysłem fabularnym do tego typu ćwiczeń jest zabawa, w której dziecko wymyśla, jakim jest bajkowym stworzeniem – ważne, że jest to stworzenie, które raz rośnie a raz maleje. Klękamy, dłonie opieramy na podłodze, przy wdechu unosimy głowę i „rośniemy”, przy wydechu powoli opuszczamy głowę i „malejemy”.